Miras Payları ve Hakları, miras paylaşımının doğru ve hakkaniyetli bir şekilde yapılabilmesi için öncelikle mirasçıların miras payları ve miras hakları belirlenmelidir.

Miras Payları Medeni Kanunun 495, 496, 497, 498, 499, 500 ve 501. maddelerinde gösterilen yasal mirasçıların paylarına göre ve yasal mirasçıların saklı paylarına göre belirlenmektedir.

Yasal mirasçılar arasında birinci zümreyi miras bırakanın alt soyu yani mirasçının çocukları, ikinci zümreyi miras bırakanın anne ve babası, üçüncü zümreyi miras bırakanın kardeşleri, dördüncü zümreyi miras bırakanın büyükbaba ( dede ) ve büyük anne ( babaanne ve anneanne ) oluşturur.

Evlilik dışı hısımlar baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar. Sağ Kalan eşin mirasçılığı birlikte mirasçı olduğu zümreye göre farklı oranlarda mirasçı olacaktır.

Evlatlığın mirasçılığı ise kan hısımlığı ile aynı hükümlere tabiidir. En sonra mirasçı ise devletin mirasçılığıdır. Şimdi yasal mirasçıların miras paylarını inceleyelim.

Sağ Kalan Eşin Miras Payı

Sağ kalan eşin miras payı, Medeni Kanun 499. Maddesinde düzenlenmiştir. Sağ kalan eşin zümresi doğal olarak yoktur.

Bu nedenlerle eğer miras bırakan kişi evli ise bu hald sağ kalan eşin miras payı hangi zümre ile bilrikte mirasa ortak olmuş ise ona göre farklılık arzedecektir.

Buna göre sağ kalan eşin miras hissesi şu şekilde olacaktır.

  • Çocuklarla birlikte mirasçı ise Mirasın %25’i sağa kalan eşe kalacaktır. Bu halde çocuk sayısının az ya da çok olmaısna bakılmaksızın kadının miras hakkı yasa koyucu tarafından korunmuş olmaktadır.
  • Anne ve Baba ile Mirasçı ise mirasın %50’si sağ kalan eşe kalacaktır.
  • Büyükanne ve Büyükbaba ve onların alt soyu ile birlikte mirasçi ise Mirasın %75’i sağ kalan eşe kalacaktır.
  • Hiç bir mirasçısı yoksa mirasın tamamı  yani %100’ü sağ kalan eşe kalacaktır. Bu halde devletin bir miras hissesi bulunmamaktadır.

Kadının Miras Payı

Kadının miras payı, ülkemiz gibi gelişmekte olan toplumlarda çoğunlukla farklı düzenlendiği  zannedilen bir konu ise de erkek ve kadının miras hakkı konusunda Medeni Kanunumuz herhangi bir ayrım koymamıştır.

Kadın ister baba mirası yönünden mirasçı olsun, isterse koca mirası söz konusu olsun her iki durumda da erkekler ile aynı miras haklarına sahiptirler.

Böyle olması hem yasa hem de hakkaniyet gereğidir. Kadın ister ekonomik faaliyet içinde bulunsun ister bulunmasın, eş olarak üye olduğu aile birliğinin yönetilmesinde eşit olarak katılmalıdır.

Doğmamış Çocuğun ( Ceninin ) Miras Payı

Doğmamış çocuğun miras payı var olabilmesi içinçocuğun öncelikle medeni kanun anlamında kişilik kazanması gerekmektedir.

Medeni Kanunun 28. Maddesinde “Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer.

Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder.”  Denilmiştir.

Medeni Kanunun 582. Maddesine göre cenin, sağ doğmak koşuluyla  mirasçı olabilecektir. Ölü doğan bir çocuk mirasçı olamayacağı gibi mirası da doğal olarak üst soyuna geçmeyecektir.

Çocuğun Miras Payı

Çocuğun miras payı, Medeni Kanunun 495. Maddesinde düzenlenmiştir. Baba mirası mirasçının çocuklar olması halinde çocuklara kalan mirası nitelendirmektedir.

Bu durumda bahsettiğimiz üzere başka zümrelerde mirasçı olup olmadığına bakılmaksızın bütün miras çocuklara kalacaktır.

Miras paylaşımı nasıl yapılacağı ilgili yazıda incelenmektedir. Bu çocukların ölen kişinin eşi ile anneleri ya da üvey anneleri ile mirasçı olmaları halinde miras payları terekenin %75’i ile sınırlı olacaktır.

Baba ölünce miras paylaşımı ve babadan kalan miras nasıl paylaşılır sorularına doğru bir cevap edinebilmek için tüm tarafların yasal mirasçılık durumları, ölüme bağlı tasarruf yapılıp yapılmadığı, saklı paylara tecavüz edilip edilmediği, muvazaalı satış ve muris muvazaası yapılıp yapılmadığı, kız çocuğuna miras vermemek için hileli yollara başvurulup vurulmadığı gibi tüm hususlar miras avukatı tarafından dikkatlice değerlendirilmelidir.

Şu gözden uzak tutulmamalıdır ki baba sağ iken miras paylaşımı yapılması mümkün olmadığı, gibi miras bırakan sağ iken babasından kalacağı düşünülen mallar için dava açılması mümkün değildir.

Buna rağmen baba’ya düzensiz yaşamı nedeniyle vasi veya yasal danışman atanması söz konusu olabilir.

Anne ve Babanın Miras Payı

Anne ve babanın miras payı, Mirasçının alt soyundan çocuğu ya da evlatlığının olmaması halinde söz konusu olmaktadır. Miras bu durumda ölen kişinin anne ve babasına kalmaktadır.

Bu halde anne ve babanın ölen kişinin eşi ile mirasçı olması halinde miras payları terekenin %50’si ile sınırlı olacaktır.

Kardeşlerin Miras Payı

Kardeşlerin miras payı, Ölen kişinin altsoyu ve anne ve babasının bulunmaması halinde miras ölen kişinin kardeşlerine de kalabilecektir.

Burada kardeşler, anne ve babalarının mirasçıları olarak kardeşlerinin mirasını almaktadırlar. Kardeşlerin anne ve babaları sağ iken miras alabilmeleri mümkün değildir.

Anne ya da baba tarafından hiç mirasçı bulunmaması halinde bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Kardeşlerin bu şekilde ölen kişinin eşi ile mirasçı olması halinde miras payları terekenin %50’si ile sınırlı olacaktır.

Büyükbaba ve Büyükannenin Miras Payı

Büyükbaba ve Büyükannenin Miras payı, Medeni Kanunun 497. Maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları büyükanne ve büyükbabalarıdır.

Bu kişiler mirası eşit olarak paylaşırlar. Bunların miras bırakandan önce ölmüş olması halinde bu kişilerin altsoyları bu hisseye halef olurlar.

Anne veya baba tarafından olan büyükanne ve büyükbabaların ikisi de altsoyları bulunmaksızın miras bırakandan önce ölmüşlerse bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Evlilik Dışı Doğan Çocukların Miras Payı

Evlilik Dışı Doğan Çocukların Miras payı, eğer soybağı tanıma veya hakim kararı ile kurulmuş ise baba yönünden evlilik için hısımlar gibi mirasçı olurlar.

Bu halde miras bırakanın nüfusuna kayıtlı olmayan çocuğu babasının mirasına evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar.

Evlatlığın Miras Payı

Evlatlığın Miras payı,  Medeni Kanunun 500. Maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre evlatlık ve evlatlığın altsoyu evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Buna karşılık evlatlığın evlatlık geldiği ailedeki mirasçılığı da son bulmayacaktır.

Buna karşılık Evlat edinen ve hısımları evlatlığa mirasçı olamazlar.