Haksız ücretsiz izne çıkarılma nedeniyle işçinin haklı fesih imkanına sahip olduğunun kabulü, genel iş hukuku düzenlemelerine uygundur.

Haksız ücretsiz izne çıkarılma nedeniyle iş akdinizin haklı nedenlerle fesih edilmesi ve tazminat davası açmak için ofisimizin iş avukatı departmanından avukatlık hizmeti alabilirsiniz.

Pandemi koşullarına işverenlerin ekonomik bütünlüklerini korumaları için öngörülen Ücretsiz İzne Çıkarma hakkı bir çok işletme tarafından kötüye kullanılmıştır.

Bunların başında işçisini istifa etmesi için zorlayan işverenlerin işçisinin bunu kabul etmemesi üzerine mevzuat tarafından tanınan hakkın kötüye kullanılarak işçisini ücretsiz izne çıkarmasıdır.

Bilindiği üzere dünyada ve ülkemizde yaşanan Coronavirüs salgın hastalık tehdidine karşı ülkemizde bir takım tedbirler alınmış, alınan tedbirler kapsamında 4857 sayılı İş Kanunu’na geçici 10. Madde eklenmiş ve madde uyarınca işverene çalışanını ücretsiz izne çıkartma imkanı tanınmıştır.

Kanun her ne kadar işverene bu imkanı sağlamış ise de her hakta olduğu gibi bu hakta 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 2. Maddesi uyarınca Dürüstlük Kuralı’na uygun şekilde kullanılması gerekmektedir.
Kanun işverene çalışanını keyfi olarak ücretsiz izne çıkartma hakkı tanımamıştır. Davalı işverenlikte uzaktan çalışma yapılmasına rağmen ve hiçbir objektif gereklilik söz konusu değil iken çalışanlarını ücretsiz izne çıkarılmasını kanunun korumayacağı açıktır.

Ücretsiz İznin Yasal Dayanağı

Çalışanın muvafakati aranmaksızın işverene ücretsiz izne çıkarma hakkı veren yasal düzenleme 16.04.2020 tarihli ve 7244 Sayılı YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ EKONOMİK VE SOSYAL HAYATA ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN‘dur. 7244 Sayılı Kanun ile 4857 Sayılı İş Kanununa aşağıdaki GEÇİCİ 10. Madde eklenmiştir:

GEÇİCİ MADDE 10:
“Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez. Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.”

7244 Sayılı Kanunun Genel Gerekçesi

7244 Sayılı Kanunun isminden dahi anlaşılacağı üzere bu düzenlemeyle Koronavirüs salgını bir mücbir sebep olarak değerlendirilerek, Koronavirüs salgınının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılması amaç edinilmiştir:
7244 Sayılı KANUNUN GENEL GEREKÇESİ ŞU ŞEKİLDEDİR:
“İlk olarak 2019 yılı Aralık ayında Çin’in wuhan şehrinde tespit edilen yeni koronavirüs hastalığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11.03.2020 tarihinde küresel salgın hastalık ilan edilerek gerekli önlemlerin alınması konusunda tüm ülkelere acil durum çağrısında bulunmuştur. Ülkemizde ise ilk vaka 10.03.2020 tarihinde görülmüştür. Ülkemiz bu salgınLa mücadelede önleyici tedbirler almak konusunda en erken davranan ülkelerin başında gelmektedir. Bugüne kadar salgının vatandaşlarımız ve toplum sağlığı ile ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek ve bertaraf etmek amacıyla çeşitli tedbir programları uygulamaya konulmuştur. Önümüzdeki dönemde de salgınla mücadelede hem toplum sağlığı hem de sosyal ve ekonomik hayata ilişkin birtakım önlemlerin alınması önem arz etmektedir.”
Kanunun işverene ücretsiz izin hakkını düzenleyen 8. Maddesinin incelenmesinde ise açıkça “KISA ÇALIŞMA UYGULAMASIYLA UYUMLU OLMAK ÜZERE VE İSTİHDAMIN KORUNMASI AMACIYLA” fesih yasağı ve ücretsiz izin hakkı tanınmıştır.
¸
4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun değişik Ek 2. Maddesinde “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği“nin şartları arasında “Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. ” denilmiştir.

Haksız Ücretsiz İzin Nedeniyle Tazminat Talep Edilebilir Mi?

Her ne kadar henüz pandemiden kaynaklı ücretsiz izin uygulamaları nedeniyle spesifik bir Yargıtay uygulaması oluşmamış ise de Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Eski Başkanı ve mevcut üyesi sayın Şahin ÇİL tarafından kaleme alınan “KORONAVİRÜS SALGINININ İŞ HUKUKUNA ETKİLERİ” isimli 2020 basımlı kitabın 212. Sayfasında “İşverenin tek taraflı ücretsiz izin hakkı, işçilere eşit davranma borcu çerçevesinde kullanılabilir. İşveren ayrımı haklı kılan bir neden olmaksızın sadece bazı çalışanları tek taraflı ücretsiz izne çıkardığı halde, bazılarını tam zamanlı ve tam ücretli çalıştırmaya devam ettiğinde veya bir kısım işçiler bakımından ücretli izin uygulaması yaptığında, eşit davranma borcuna aykırı hareket etmiş olur.” denilmiştir.
Devamında ise “İşverenin ayrımı haklı kılan bir nedene dayanmaksızın aynı durumdaki işçilerin bazıları için ücretsiz izin uygulamasına giderek işçilerin sadece nakdi ücret desteği ile yetinmek zorunda bırakılması, eşit davranma borcuna aykırılık oluşturur. Ayrımın ırk, din dil siyasi düşünce, felsefi inanç vb. nedenlere dayanması durumunda dört aya kadar ayrımcılık tazminatı gündeme gelebilir.” denilmiştir.
Bizim görüşümüze göre de şartları oluşmadan çıkarılan ücretsiz izin nedeniyle yukarıda zikredilen tazminatların yanında işçinin maddi kayba uğraması halinde maddi zararlarını tazminat olarak işverenden talep edebileceği yönündedir.

Sonuç Olarak

Buna göre objektif nedeni bulunmamasına rağmen ve kısa çalışma şartlarına uyulmaksızın ücretsiz izin uygulamasına gidilmiş olmasının hukuki dayanağının bulunmadığı unutulmamalıdır.
Bu nedenlerle ücretsiz izne çıkarma hakkını suistimal ederek objektif herhangi bir neden olmaksızın yalnızca belirli bazı çalışanların ücretsiz izne çıkartmış olması ve çalışanların ücretsiz izin süresince başta ücret olmak üzere hak ve alacaklarının kısmen ve tamamen elinden alınmış olmasının işçiye haklı nedenlerle fesih hakkı vereceği gibi, ödenmemiş veya eksik ödenmiş ücretlerin tahsili için dava açma imkan verecektir.
Kanunun aradığı anlamda şartları oluşmadığı halde çalışanın ücretsiz ine çıkarılmış olması karşısında çalışanın iş akdini haklı nedenlerle fesih hakkı bulunmaktadır. Bu durumda çalışanın kıdem tazminatı dahil olmak üzere, tüm hak ve alacaklarını talep ve dava etme hakkı saklıdır.

Ayrıca yapılan ayrımcılık nedeniyle ayrımcılık tazminatı talep edebileceği gibi, ücretsiz iznin mobbingin bir unsuru olarak kullanıldığı hallerde ihbar tazminatının istenmesi de mümkün olacaktır.